Everest Dağı, (Tibetçe: Çomolungma, Nepali: Çonnolugma Sagramata), dünyanın en yüksek dağı. Himalayalarda, yaklaşık 28 derece kuzey enlemi ile 87 derece doğu boylamında, Çin Halk Cumhuriyeti–Nepal sınırı üzerinde yer alır. Çıplak Güneydoğu, Kuzeydoğu ve Batı sırtları en yüksek noktalara Everest (8.848 m) ile Güney doruğunda (8.748 m) ulaşır. Everest Dağı Kuzeydoğudaki Tibet platosundan (yaklaşık 5.000 m) tam olarak görülebilir. Eteklerinden yükselen Çangtse, Khumbutse, Nuptse ve Lhotse gibi doruklar Nepal’den görülmesine engel olur.

İngiltere’nin Hindistan sömürge yönetiminin kadastro genel müdürü George Everest’ten sonra yerine göreve gelen Andrew Waugh, dağa isim olarak selefi Everest’in adını öneren bir teklifi Londra Kraliyet Coğrafya Cemiyeti’ne sundu. Teklif kabul edildi. 1865’te, daha önce yapılan itirazlara rağmen dünyanın en yüksek dağının adı Everest olarak belirlendi. Dönemin en güçlü imparatorluğunun kültürel nüfuzuyla bütün dünyada bu dağ için Everest adı yaygınlık kazandı.

Türkçe’de dağa Everest denmeden önce dağın Tibetçe yerel adı Çomolunma’nın Osmanlı Türkçesine uyarlanmış versiyonu kullanılmaktaydı. Bu ismin kullanıldığına İslam alimlerinden Said Nursi’nin 1911 (H. 1327) senesinde basılanMuhákemat adlı eserinde rastlanmaktadır. Müellif, Kaf Dağı’na değindiği bir yerde Everest’ten şöyle bahsetmektedir:

Kaf Dağı, ekser şarkı ihata eden ve eski zamanda bedevi ve medenilerin aralarında fasıl olan ve azam-ı cibal-i dünya olan Çamularının annesi olan Himalaya silsilesidir. Bu silsilenin ırkından cibâl-i dünyanın ekserisi teşâub eyledikleri denilir. Bu hâl öyle gösteriyor ki, “Kaf”ın dünyaya meşhur olan ihatanın fikir ve hayali bu asl-ı teşâubdan neşet etmiş olmak gerektir.

Oluşumu

İklimi

Everest Dağı, troposferin üçte ikisini geçerek oksijenin az olduğu üst katmanlara ulaşır. Oksijen eksikliği, hızı saatte 100 km ye varan sert rüzgarlar ve zaman zaman -70 dereceye kadar düşen aşırı soğuklar yukarı yamaçlarda herhangi bir hayvan ya da bitkinin yaşamasına olanak vermez. Yaz musonları sırasında yağan kar rüzgarla ufalanarak yığılır. Bu kar yığıntıları buharlaşma çizgisinin üzerinde olduğundan genellikle buzulları besleyen büyük buzkar çanakları oluşmaz. Bu nedenle Everest’in buzulları yalnızca sık sık düşen çığlarla beslenir. Ana sırtlarla birbirinden ayrılan dağ yamaçlarındaki buz katmanları dağın eteklerine kadar bütün yamacı kaplamakla birlikte, zaman içinde iklimin değişmesiyle ağır ağır çekilmektedir. Kış aylarında kuzey batıdan gelen güçlü rüzgarlar karları süpürerek doruğun daha çıplak bir görünüm kazanmasına yol açar.

Buzullar

Everest Dağı’nın kuzey yüzü

Everest Dağındaki başlıca buzullar Kangşang Buzulu (doğu), Doğu ve Batı Rongbuk Buzulları (kuzey ve kuzeybatı), Pumori Buzulu (kuzeybatı), Khumbu Buzulu (batı ve güney) ve Everest ile Lhotse-Nuptse sırtı arasında kapalı bir buz vadisi olan Batı Buzyalağıdır.

Akarsular

Dağdan çıkan sular birbirinden ayrılan kollarla güneybatı, kuzey ve doğu yönünde akar. Khumbu Buzulu eriyerek Nepal’de Lobucya Khola Irmağı’na karışır. İmca Khola adını alarak güneye doğru akan bu ırmak Dudh Kosi Irmağıyla birleşir. Çin Halk Cumhuriyeti’ndeki Rong Çu Irmağı Everest’in yamaçlarında Pumori ve Rongbuk buzullarından Karma Çu Irmağı ile Kangsang Buzullarından doğar.

Tırmanış Girişimlerinin Tarihi

İlk denemeler

Everest´i feth etme girisimlerinin tarihi 1904 senesine dayanir. Ancak ilk deneme tarihi olarak her ne kadar zirveye varma amaci olmamasina, sadece jeolojik ölcüm ve olasi zirve yolunun tespitine dayali olamasina ragmen 1921 senesi olarak alinabilir. Zamanin Ingiltere Kralligi adina görevlendirilen George Mallory ve Lhakpa La yaklasik 31 bin kilometrekarelik bir alanin Jeolojik ve Topografik analizlerini yapmislar ve olasi zirve tirmanisi icin kuzey yamaci rotasini tespit etmislerdir. 1922 ile 1924 seneleri arasinda zirve tirmanisi bir cok deneme olmasina ragmen hepsi basarisizlik ile sonuclanmisdir. 1930 ile 1950 yillari arasinda kayda deger bir zirve tirmanis denemesi olmamistir. Buradaki etken sebep ise 2. Dünya savasi ve bölgenin siyasi yapilanmasi olarak adlandirilabilir..

İlk başarı

1953 senesinde Ingiliz Kraliyet Cografya Dernegi destegi ile John Hunt liderliginde iki ekip olusturulmustur. Ilk ekip Tom Bourdillon ve Charles Evans den olusmustur kapali oksijen sistemi kullanan bu ekip 26 Mayisda güney zirvesine ulasmalarina ragmen Bourdillon´un babasi tarafindan gelistirilmis olan kapali oksijen sisteminin donmasi sebebi ile tirmanisin son asamasini gerceklestiremeden geri dönmek zorunda kalmislardir. Ikinci ekip ise Edmund Hillary, Tenzing Norgay ve Ang Nyima dan olusmustur. Acik oksijen sistemi kullanan bu ekipden Edmund Hillary ve Tenzing Norgay 29 Mayis saat 11:30 da Everest zirvesine ulasmislardir. ( Ang Nyima 8510 metrede tirmanisi birakip tekrar inise gecmistir.) Everest tirmanisinin en zorlu etaplarindan bir tanesi günümüzde Edmund Hillary anisina Hillary Step olarak anilmaktadir.

Kaynak